9 listopada br. w wypełnionej po brzegi sali Rafinerii Orlen Południe odbył się spektakl pt. "Sprawiedliwi Historia rodziny Ulmów”, który wystawił Teatr im. W. Siemaszkowej z Rzeszowa. Spektakl opowiada o historii rodziny, która zapłaciła najwyższą cenę za człowieczeństwo. Józef i Wiktoria Ulmowie byli mieszkańcami podkarpackiej wsi Markowa.
Reżyserem spektaklu i autorem sztuki jest Beniamin Bukowski. W rolę Wiktorii Ulmy wcieliła się Małgorzata Pruchnik-Chołka, Józefa Ulmę gra Robert Żurek. Głównym bohaterom towarzyszą trzy Głosy, które zagrali: Justyna Król, Waldemar Czyszak i Paweł Gładyś.
Akcja przedstawienia "Sprawiedliwi. Historia rodziny Ulmów" rozgrywa się w wiejskiej chałupie. Scenografię tworzy zaledwie kilka prostych elementów budujących obraz domu – stół, kilka krzeseł, białe prześcieradła, które równocześnie są wiszącym praniem, jak i po prostu minikurtynką. Bardzo silnym elementem scenograficznym są porozrzucane na ziemi fotografie – reprodukcje zdjęć zrobionych przez prawdziwego Józefa Ulmę, na których widać jego rodzinę, mieszkańców wsi, codzienne życie. Te rozsypane zdjęcia, leżące na podłodze, są zapowiedzią dramatu, jaki musi się wydarzyć. Dzięki nim teatralny dom Ulmów od początku wygląda jak po przeszukaniu albo też po plądrowaniu, kiedy mieszkańców już się pozbyto.
W przedstawieniu pojawia się pięcioro aktorów, dwoje z nich gra Wiktorię i Józefa Ulmów (Justyna Król, Robert Żurek), pozostała trójka (Małgorzata Pruchnik-Chołka, Waldemar Czyszak, Paweł Gładyś) to wszystkie inne postacie potrzebne do przedstawienia akcji zapisanej w dramacie. To także równocześnie głosy przedstawiające odautorskie rozważania na tematy „filozoficzne”, o naturze zła i dobra.
W 1995 r. Wiktoria i Józef Ulmowie zostali uhonorowani pośmiertnie tytułem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. W 2010 r. prezydent RP Lech Kaczyński odznaczył ich Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.
Historia ta uczy nas, jak w trudnych czasach nie zatracić takich wartości jak przyjaźń, odwaga, człowieczeństwo, życzliwość.
Organizatorem wydarzenia byli: Stowarzyszenie Inicjatyw społecznych "ROTA", Burmistrz Gminy Jedlicze oraz Gminny Ośrodek Kultury im. Bronisławy Betlej.